بررسی باستان شناختی نظام آبیاری اورارتو

دانسته های ما از شیوه های آبیاری دنیای باستان بسیار اندک است و در ارتباط با نظام آبیاری بسیار توسعه یافته اورارتو ( نیمه نخست هزاره ‏‎i‎‏ ق . م ) نیز ، اطلاعات موجود براساس بررسیهای باستانشناختی سالیان اخیر است . مطالعاتی که روی شبکه های آبیاری اورارتویی از قبیل سدها ، دریاچه های مصنوعی ، آب انبار و کانالها انجام شده نشان می دهد که این تاسیسات در منطقه کوهستانی و پر برف شرق آناتولی با حمایت و توجه ویژه دولت اورارتو احداث شده و نه تنها باعث انسجام و تثبیت نظام حکومتی بوده بلکه سبب به وجود آمدن تمدنی با شکوه بر پایه آبیاری نیز شده است . دولت اورارتو به آبادانی و انجام کارهای عمرانی ، آبیاری در همه نقاط سرزمین خویش توجه داشته است . امروزه با توجه به تقسیم این سرزمین در بین چهار کشور ترکیه ، ایران ، ارمنستان ، آذربایجان ( نخجوان ) انجام مطالعات هماهنگ در این زمینه عملی نیست . بهترین روش برای شناخت دقیقتر نظام آبیاری اورارتو این است که باستانشناسان این کشورها هر کدام به طور جداگانه بر روی شیوه های آبیاری این دوره کار کرده و سپس حاصل این پژوهشها در قالب یک اثر کلی ارائه شود. در مجموع با توجه به پژوهش انجام شده می توان گفت که شیوه های اورارتو تحت تاثیر عوامل متعدد طبیعی ، اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی رشد نموده و با گذشت زمان تکنیک ها و فنون معماری ( قابل استفاده برای گاهنگاری ) احداث تاسیسات آبیاری از پیشرفت قابل توجهی برخوردار شده است و فعالیت آبرسانی برخی از آنها بعد از گذشت هزاران سال نشاندهنده توجه به اصول علمی در احداث آنها بوده است .